تاریخچه و آداب و رسومات روستای بید

باعرض سلام تبریک  ودرودبه کلیه مردان ون بامعرفت وفهیم روستایبید

به مناسبت سالروزولادت باسعادت شاه مردانحیدرکرارامیرمومنان حضرت علی مرتضی ع

بایدگفت بی انصافی است اگر یادی نکنیم ازعالمان وفرهیختگان ون روستای عزیزمان بید

که ازدیرباز دراین روستاومنطقه براکوه وحتیجوین وسبزوارزبانزوبوده وباترویج علم ودایرکردن مکتب خانه های فراوان توسط عالمان ایندیاردرکوچه وبرزن این روستا صدای دلنشین قرآن به گوش میرسید.

وهمانطورکه اشاره شده است کمترکسی راسراغداریم که باقرآن و این کلام خدا آشنایی نداشته باشد.به همین منظور برتک تک ما واجب استکه یادی کنیم ازاین

مردان خدا وعالمان بی ادعا که مشغول تدریسوبرگزاری کلاسهاومکتب خانه ها بدون هیچ چشم داشتی وجالب انجاست که اکثراین عالمان وملاهاندرکنارکارکشاورزی ودامپروری مشغول فراگرفتن

 علم وتدریس بوده اند و بعضی از این عزیزانشنیده شده که درمدارس علمیه سبزوار و درجوار مرقد ثامن الحجج حضرت علی بن موسی الرضا ع مشغولفراگرفتن علم وبعضی  مفتخر به موًذنی ومداحی  انحضرت راداشته اند.

وطبق تحقیقات به عمل آمده ازبزرگان ومعتمداناین دیارپشت به پشت وزبان زبان ازآنها یادشده

که به حضورشماعزیزان معرفی می گردد.وبازهمازتمامی مردم عزیزاین روستا چنانچه اسم عالمی ازقلم افتاده بدین وسیله عذرخواه

می باشم.  واسامی این عزیزان که ازدیربازوحدودچند قرن پیش

دراین روستا زحمت کشیده اند یادمی کنیم.وچنانچهبه ردیف نبوده است پوزش می خواهم. ضمن اینکه اسامی مداحان ،مدیحه سرایان ،تعذیه خوانانکه تعدادآنها بسیارزیادنددرقسمت های دیگر کتاب مذکور قیدشده است(فرازی ازتاریخچهوتمدن روستای بید.نویسنده:علیرضاعمرانی بیدی)

اسامی علماوان روستای بید:

1-مرحوم اقای بزرگ(آقای مجید بیدی منبری،مکتبخانه)

2-مرحوم آقای شیخ میرزاهاشم بیدی منبری،مکتبخانه

3-مرحوم آقای.شیخ ملاحسن حاج عابدعمرانیبیدی( منبری،مکتب خانه،موذن حرم مطهرامام هشتم (ع).).

4-مرحوم شیخ سیدعبدلغفوربیدی(منبری،مکتبخانه)

5-مرحوم ملاسیدعبدالحسین بیدی(مکتب خانه)

6-مرحوم شیخ ملاحسین حاج عابدعمرانی بیدی(منبری،مکتبخانه)

7-مرحوم ملا محمد بیدی(مکتب خانه)

8-مرحوم ملااحمدادیبی بیدی (منبری،مکتبخانه)

9-مرحوم شیخ ملاغلامرضابیدی(مکتب خانه)10-مرحومشیخ ابولقاسم ادیبی بیدی

11- مرحوم شیخ ملاعبدالکریم بیدی(مکتب خانه)

12-مرحوم ملاکربلای محمدمیرزامحمدعلی بیدی(مکتبخانه)

13-مرحوم شیخ ملااسدالله ملاحسن حاج عابدعمرانیبیدی(منبری)

14-مرحوم کربلایی غلامعلی بیدی(مکتبخانه)

15-مرحوم شیخ عزیزالله حاج علی حاج عابدعمرانیبیدی (منبری،محضرداردفتر ازدواج وطلاق درمنطقه براکوه وجوین)

16- مرحوم میرزاسیف الله(مکتب خانه)

17- مرحوم شیخ عبدااق ملاحسین حاج عابدعمرانیبیدی(منبری،امام جماعت امام زاده شاه زاده شعیب سبزوار)

- مرحوم میرزاعبدالوهاب بیدی(مکتب خانه)

19-مرحوم ملاشیخ عباسعلی ف اسماعیل بیدی(منبری)ادبنیا

20-مرحوم شیخ عبدالعظیم سعادتی بیدی(منبری)

21- مرحوم کربلای ابراهیم خداداد بیدی(مکتبخانه)

22- مرحوم شیخ حسین سعادتی بیدی(منبری)

23- مرحوم شیخ رجبعلی بیدی (منبری)

24- مرحوم شیخ حسین سعادتی بیدی(منبری)

25-شیخ میرزامهدی میرزاعبدالو هاب بیدی(منبری،تعذیهخوان)

26-شیخ محمدرضاف حاج خلیل بیدی(منبری)

26-شیخ مصطفی ف محمدعلی بیدی(منبری)

27- شیخ حسین ف علی بیدی(منبری)

28- شیخ محمدعلی ف شیخ عبدالرزاق عمرانی

 بیدی(منبری،مدیحه سرا)

29-شیخ احسان ف محمدعلی بیدی(منبری)

فرازی ازکتاب تاریخچه وتمدن روستای بید.

باتشکرنویسنده وپژوهشگر:علیرضاعمرانی( بیدی)شادی روح کلیه درگذشتگان عالمان وفرهیختگان روستای عزیزمان بید مهدفرهنگ وتمدنصلوات برمحمد وآل محمدادامه دارد

بید نقطه ای است از سرزمین گوهربار ایران عزیزمان در شرق خاوران، همانجایی كه همه روزه خورشید نورانی از آن طلوع می كند، و شمیم عطر دل انگیز آستان قدس رضوی حضرت علی ابن موسی الرضا علیه السلام آن خورشید.

روستای بید در 35 كیلومتری شمال شهرستان سبزوار و25 كیلومتری جنوب شهرستان جوین(نقاب) واقع گردیده است

 كه  از شمال به300 متریایستگاه راه آهن اسفراین  و حكم آباد و سید آباد، از جنوب ‌به روستاهای كرابو 

بلاش آباد و از شرق به روستای برغمد و كوه‌های افچنگ ، و از غرب به روستاهای دلك‌آباد، رامشین و جلمبادان ختم می شود.  بید تنها روستایی است كه نظر پهناوریدر منطقه براكوه كه دو روستای دیگر به نام‌های یحیی اباد و شمس آباد را در دلسرزمین‌های  شمالی خود جای داده است.  یكی از جاده‌های قدیم میان برابریشم به شهرستانهای جهان ارغیان( بام و صفی آباد) اسفراین، جوین و جغتای وازآنجا به شمال کشور و سپس به تركمنستان شوری سابق ختم می شده است كه هم اكنون جادهآسفالته مذكور از كنار این روستا می‌گذرد، كه می‌بایست از دل كوههای شمال سبزوارگذشت تا به این دیار رسید. این روستا كه یكی از بزرگترین و آبادترین روستاهایبراكوه است در زمان قدیم، از لحاظ جمعیتی، علمی- اقتصادی و اجتماعی با تمدنی غنیمی باشد، و از نظر جغرافیایی در حاشیه جاده پر رفت و آمد که به شهرها و كشورهایهمسایه متصل می‌شده  قرار گرفته و  باعث آبادانی بیشتر آن شده است، قدمتاین روستا به صدها سال قبل بر می گردد. روستای بید در كنار رودخانه ای است كهچندین رود از كوهای جنوبی به این رودخانه منتهی می‌شود و منطقه ای بسیار سرسبز وخوش آب وهوا را باعث شده است که با كوچكترین بارندگی آب از كوهای آن سرازیر و سیلاز این رودخانه جاری می‌گردد، بخصوص آبشار زیبایی كه در دل كوهای جنوبی این روستاقرار گرفته است چشم انداز زیبای این روستا را دو چندان کرده است از دیگر جذابیتهایطبیعی روستای بید چشمه آب بشیر است، كه هم اكنون بصورت قنات از آن استفاده میگردد.  آبی است بسیار شیرین و گوارا و خنك كه زبانزد خاص و عام می باشد.

پژوهشگر: علیرضا عمرانی بیدی

به ادامه مطلب مراجعه کنید.

اسامی شهدای سر افراز و معظم روستایبید                                      15/12/1392

نگاهی كوتاه به فرهنگ و تمدن روستای بید:

تمدن و فرهنگ غنی بید آنچنان بوده است كه با دارا بودن دفترخانهازدواج و طلاق از تمام نقاط براكوه و جوین به این دفترخانه مراجعه می‌نمودند. (دفتر دار حاج شیخ عزیزالعمرانی بیدی)

از دیگر مراكز این روستا می‌توان به موارد زیر اشاره كرد

1-پاسگاه ژاندامری كه تا سال 1345 دایر بوده است

2-تلفخانه و مركز پست

3-پر سابقه ترین شرکت تعاونی روستایی( آرش) كه روستاهای براكوه از آنتغذیه می‌شده است و همچنان دایر است.

4-مركز امتحان نهایی مقطع ابتدایی روستاهای براكوه

و.

روستای بید از لحاظ اینكه در مسیر جاده میان بر ابریشم قرار داشته استجهت داد و ستد دارای چهار كاروانسرا بوده است. در قدیم زیر زمینهای متعدد طولانیبرای درامان بودن از دست راهن وجود داشته که از این زیرزمینی ها برای كارگاههاینخ بافی، فرد بافی، و چرخچه  تابی استفاده می شده است. چندین كارگاه شیرهانگور در این روستا دایر بوده است، بید دارای چندین آسیاب آبی و موتوری بوده استكه وجود آ نها حاكی از جریان داد و ستد در این روستا می‌باشد.

گود قلعه كه به گود پهلوانان یا كمر پهلوان معروف می‌باشد و در غربروستا قرار گرفته است، با نشانه ای به نام پنج من سنگ که تکه سنگ کوه مانند بسیاربزرگی است و در ضلع شرقی گودقلعه قرار دارد و مانند دژی محکم از آن محافظت میکند،از حاشیه جاده نمایان و جلوه گری می نماید که گواه این خصلت پهلوانی و ورزش دوستیمردمان این دیار می باشد،  جوانانی سربلند و استوار که مانند كوههای سر بهفلك كشیده همین سرزمین با غیرت و علم اندوزی خود سرزمینمان بید را سرفراز کردهاند. با وجود این گود در زمانهای قدیم پهلوانان و كشتی گیرانی  از سرزمینهایدوردست و مناطق دیگر جهت مسابقات كشتی به این دیار و این محل می‌آمدند. روستای بیددر كنار رودخانه بزرگ بید قرار گرفته كه باعث سر سبزی و خوش آب و هوا شدن روستاگردیده است و چندین رود از كوههای جنوبی به این رودخانه منتهی می‌شود كه به محضكمترین بارندگی باعث جاری شدن سیل در این رودخانه می‌شود. از دیگر جذابیتهای طبیعیاین روستا آبشار زیبایی است كه در دل كوههای جنوبی آن نمایان و چشم انداز زیباییاز این روستا به نمایش می‌گذارد . بید دارای چندین كلاته و باغات است که داخلكوههای جنوبی آن واقع شده است از جمله كلاته مرغزار كه دو قنات جاری در دل خود جایداده است و كلاته كاریز نو ( احمد آباد) در شمال روستا قرار گرفته است. روستای بیددارای چندین چشمه سار و  2 قنات در داخل روستا است. قنات ها به نام آب بشیر وقنات حوض می باشد كه آب بشیر همان چشمه معروف قدیمی این منطقه است. آبی بسیارشیرین و خنك و گوارا که در قدیم در كنار این چشمه درختان بید بسیاری وجود داشتهاست. این آب در تابستان جاری و بسیار خنك است كه زبانزد خاص و عام می باشد.

زبان و گویش مردم این روستا فارسی اصیل است برای مثال یه گنجشك ،جغوكو به آب تنی، غوطه خوردن و به سیلی زدن به صورت  (لپستی یا شپّات) می‌گویند.روستای بید با وجود اینكه بیشتر مردم آن برای پیشرفتهای علمی و غیره به شهرهایتهران سبزوار وكوچ كرده‌اند ولی همچنان دل به زادگاه خود دارند كه با كوچكترینبهانه و اتفاقی از جمله ایام عید ، محرم، یا مراسمات دیگر- خواسته و ناخواستهحدوده دو هزار و حتی بیشتر در روستای بید حاضر و سكنی می گیرند .از نظر اشتغالاهالی بومی بید به كشاورزی و دامداری می پردازند كه اکثرا به كار كشاورزی وباغداری مشغول هستند. روستای بید در كشاورزی و بخصوص در حال حاضر در باغداری درزمینه درختان همچون گیلاس ، زردآلو، زبانزد روستاهای منطقه می باشد و به لحاظ آب وهوایی از نظر جغرافیایی طوری واقع شده كه میوه‌های  این روستا  از مناطقدیگر زودتر به ثمر می رسد و به شهر های تهران و سبزوار برای فروش ارسال می شود.ضمن اینكه كشت كار دیگر اهالی بید از جمله صیفی كاری  مثل خیار و گوجه فرنگی،هندوانه و غیره می باشد در حال حاضر كشت زعفران در این روستا رونق گرفته است.

روستای بید دارای چندین مسجد از زمان قدیم بوده است كه در حال حاضر ‌دو مسجد بالا و پایین  و یك حسینیه تازه ساخت در داخل روستا دایر می باشد .دارای 2 حمام  یك حمام قدیم كه در پایین روستا با قدمت بسیار قدیمی كهمتأسفانه تخریب نموده‌اندو دیگری دایر می باشد. پیر حاجات بید در مجاور قبرستانقدیمی واقع شده است همچنین غاری به نام غار اژدر (اژدها) در داخل كوههای جنوبیروستا قرار گرفته است. روستای بید  دارای سه مدرسه در قدیم بوده است كه هماکنون یكی از آنها دایر می‌باشد.

روستای  بید تاکنون 15 شهید بزرگوار، حدود 30 جانباز، 4آزاده وحدود 50 رزمنده ، تقدیم انقلاب اسلامی نموده است.

  پژوهشگر:

علیرضا عمرانی (بیدی) .ادامه دارد